Büşra Ezgi Duman, Öncü Gençlik Denizli İl Sekreteri
“Bilgi bir ağac gibidir. Onun bir dalını görsen,
kolay kolay koküne varılamıyacağını anlarsın…”
Şehname, tarih öncesi zamanlardan başlayıp Sasani İmparatorluğu sonuna dek tüm eski İran krallarını inceleyen, Firdevsi’nin kaleme aldığı manzum eserlerdendir.
İranlı ve Turanlı mücadelelerini İranlı hissiyatı ile kaleme alan Firdevsi, bu eseri rivayete göre Gazneli Mahmut’a övgü dolu sözlerle yazmıştır. Gazneli Mahmut bu eseri çok beğenmiş, Firdevsi’yi altınlara boğmuştur. Bir diğer rivayette ise Firdevsi’nin bu eserini Gazneli Mahmut beğenmemiştir.
Eserde geçen konular çoğunlukla İran tarihini, kültürünü, savaşlarını, bayramlarını, eğlencelerini, yas tuşları şeklinde derlenmiştir. Devlet, geleneğinin çok güzel anlatıldığı kitapta feodal bağlara da rastlanır. Her hikayenin sonunda dünyanın gelip geçici olduğu, kimseye kalmadığı vurgulanmış ve öğüt ile bitirilmiştir. İran’a doğru yolculuğa hazır mısınız? Haydi durmayın. Bu yolculuk uzun bir yolculuk ama her köşesi kültür ve tarih kokan türden. Arkadaşlarımıza, bu önemli eseri sunuyoruz.
“Sen bunları birtakım yalanlar ve efsaneler
sanma. Cihanda bir tarzda gidiş yoktur.”
Türk ve Fars ırklarının ilk tanışmaları MÖ VI. yy’da Tiyanşan, PamirAltay civarında yaşayan Sakaların Doğu İran yaylalarına inmeleri sonucunda gerçekleşmiştir. Turan ülkesi Tura halkının adından meydana getirilerek Firdevsi’de
Tuc/Tur olarak belirtilen isimden türetilmiştir. Türk ülkelerine verilmiş bulunan Turan tabiri, Arap tarihçileri ile Fidrevsî’nin kaynak olarak kullandıkları Pehlevî dilindeki Hvatay-namak’te mevcut olduğu söylenmektedir.
Turan İmparatoru Arsiyab,İran’ın gelmiş geçmiş en büyük düşmanıdır. Turanlıların Perslerle yapmış oldukları mücadeleler İran kaynaklarında yazılı kaynakların dışında kabartma, yazma eserler ve bazen de taşınamaz tarihi eserlerde işlenmiştir.
Turan hükümdarı
Alper Tunga ile ilgili en geniş bilgi Firdevsî’nin Şehnamesi’nde verilmiştir.. Alper Tunga’nın, Firdevsi’nin bakış açısından .Şehname Eserinde, kendi yaşadığı dönemde Türklerin hâkimiyetinde olan İran’ın parlak geçmişine özlem duyar ve bunu coşku ile dile getirir. İran’ın Turanlılarla yaptığı savaşları, en güçlü Türk hükümdarı olarak anlattığı Alper Tunga’ya karşı kazanılan zafere geniş yer vermektedir.
Manzum ya da Mensur eser olmasının dışında incelendiğinde devlet teorisinin en güzel biçimde anlatıldığı eserdir.
Halkın içinden üçüncü olarak ayrılan topluluğa da Nesûdi adı verildi. Yeryüzünde onlara borçlu olmayan var mı? Toprakta çalışanlar, ekenler, biçenler ve yiyip içmek hususunda ¡kimseye minnet etmeyenler onlardır.. Kimsenin buyruğu altında değildirler. Köleci toplum izlerine rastlanmaz. Üreten kesim, sanat icra eden halk her zaman el üstünde tutulmuştur. Hiçbir dönemde de bu değişmemiştir.
Şehname, İran tarihini okumak ve çalışmak isteyenler için giriş kitabi niteliğindedir. Keyifli okumalar..
Mademki iyilik her yerde işe yarar. O halde
sen de daima iyiliği beğen ve kötülükten utan!
Belki de utanmayan vardır kötülükten..
Onlara de ki; bilgi verin, bilgi edinin. Bilgi kötülükten arındırma sanatıdır.
Bilgi, Zümrüdüanka kuşu misali. Hep yeniden doğar.
#OkuyanYazsın
oncugenclik.org.tr
